🖋️ ही शेवटची परीक्षा नव्हती…”

🖋️ संपादकीय: “ही शेवटची परीक्षा नव्हती…”

नेलकरंजीसारख्या छोट्या गावात नुकतीच घडलेली एक अत्यंत हृदयद्रावक घटना आपल्या सर्वांच्या मनाला हादरवून गेली आहे. एका शिक्षक वडिलांनी आपल्या सतरावर्षीय मुलीला नीट परीक्षेत कमी गुण मिळाल्याच्या रागातून एवढ्या अमानुषपणे मारहाण केली की तिचा जीव गेला. शिक्षक वडील – आणि घरात शैक्षणिक वारसा तरीही मुलीचा जीव गेला. यातून आपण काय शिकणार?

ही घटना केवळ एका कुटुंबाचा किंवा एका गावाचा प्रश्न नाही, हा आपल्या शिक्षणव्यवस्थेचा, आपल्याला लहानपणापासून दिल्या गेलेल्या यशाच्या व्याख्येचा आणि पालकत्वाच्या मानसिकतेचा आरसा आहे.

आपण आपल्या मुलांवर आपली स्वप्ने का लादतो?

नीट परीक्षा – जिचा हेतू वैद्यकीय अभ्यासक्रमासाठी पात्र विद्यार्थी निवडणे आहे – ती अनेक घरांमध्ये प्रतिष्ठेचा आणि ‘यशस्वी आयुष्याच्या दरवाजाचा’ पर्याय मानली जाते. पण ज्यांच्या घरात ही परीक्षा केवळ यशापर्यंतचा मार्ग नसून, अपयशाच्या भीतीचा दडपण बनते, तिथे अशा शोकांतिकांचं रूप घेते.

शिक्षकाच्या हातून घडलेलं हे कृत्य हे दुहेरी शोकांतिकेचं उदाहरण आहे. शिक्षण देणारा व्यक्ती जर भावनांवर ताबा ठेवू शकत नसेल, तर आपण शाळा आणि घरात कोणते मूल्य रुजवत आहोत?

👨‍👩‍👧 पालकांनी आपली भूमिका पुन्हा एकदा तपासण्याची गरज

आपण मुलांमध्ये आत्मविश्वास निर्माण करतो की भीती? त्यांचं मत विचारतो की फक्त आदेश देतो? ‘अपेक्षा’ या शब्दाचा अर्थ ‘दडपण’ झाला, की हे असे परिणाम दिसू लागतात.

परीक्षा ही शेवट नाही. प्रत्येक मुलामध्ये काहीतरी विशेष क्षमता असते. तिचा शोध घेणे, तिची दिशा ठरवणे, ही पालक व शिक्षकांची जबाबदारी आहे, केवळ ‘रँक’ मिळवणे नाही.

📣 समाज म्हणून आपली जबाबदारी

या घटनांनंतर दोन दिवस सोशल मीडियावर शोकमग्न पोस्ट लिहिल्या जातील, चर्चा होतील, पण नंतर पुन्हा आपलं समाजजीवन त्याच गतीने सुरू होईल. हे चक्र तोडायचं असेल, तर आपण मुलांमध्ये संवाद, समज आणि भावनिक आधार वाढवायला हवा.

ही शेवटची परीक्षा नव्हती, पण तिचं आयुष्यच संपलं.
या एका मुलीच्य मृत्यु नंतर तरी आपण आपल्या मुलांकडे, त्यांच्या चुका, भीती, आणि स्वप्नांकडे – थोडं अधिक सहवेदनेनं आणि संयमाने पाहायला शिकूया.
उमेश कुलकर्णी पुणे